Акылбек Жапаров: Кооперативдик байланыштарды өнүктүрүү экономикалык өсүштүн туруктуулугунун, сооданы көбөйтүүнүн жана ЕАЭБ өлкөлөрүнүн экономикаларынын конвергенциясынын негизи бойдон калууда
Туруктуу экономикалык өсүштү камсыз кылуунун, сооданы көбөйтүүнүн жана биздин экономикалардын конвергенциясынын негизи болуп кооперативдик байланыштарды өнүктүрүү жана кошумча нарктын аймактык чынжырларын калыптандырууга дем берүү саналат. Бул тууралуу Евразия өкмөттөр аралык кеңешинин кеңейтилген курамдагы жыйынында сүйлөгөн сөзүндө Министрлер Кабинетинин Төрагасы – Кыргыз Республикасынын Президентинин Администрациясынын Жетекчиси Акылбек Жапаров билдирди. Жолугушуу Ереван шаарында (Армения Республикасы) өтүп жатат.
МинКаб башчысы белгилегендей, бүгүнкү күндө ЕАЭБдин санариптик долбоорлорун ишке ашыруу биздин экономикалардын санариптик форматка өтүү шартында өзгөчө көңүл бурууну талап кылат. Санариптик трансформация боюнча коюлган максаттарга жетүү үчүн системалуу иш жана демилгелердин ырааттуулугу талап кылынат.
Акылбек Жапаров үчүнчү өлкөлөр менен соода келишимдерин түзүү аркылуу Биримдиктин экспорттук мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү боюнча жигердүү ишти улантуу зарыл деп эсептей турганын улантты.
«Белгилей кетким келет, потенциалдуу соода өнөктөштөрүн аныктоо боюнча иштер экономикалык максатка ылайыктуулугун жана Биримдиктин бардык мүчө-мамлекеттери үчүн пайдаларды, тактап айтканда, тобокелдиктерди маңыздуу талдоо жана тараптардын кызыкчылыктарынын тең салмактуулугун эске алуу менен жүргүзүлүшү керек. Ошол эле учурда соода келишимдеринин кесепеттерин бардык мүчө мамлекеттер сезип, ата мекендик ишканалардын кызыкчылыктары үстөмдүк кылышы керек. Ошондой эле, соода келишимдерин мазмун менен толтурууда бошотуунун элементтерин жана коргоо чараларын, анын ичинде триггердик чараларды эске алуу зарыл. Биз туура багытта бара жатабыз жана товарлардын тышкы жана өз ара соодасын өнүктүрүүнүн механизмдерин киргизүүгө өзгөчө көңүл буруп жатабыз деп ойлойм. Жалпы товар рыногунун өнүгүшү замандын талабына жараша, заманбап куралдарды колдонуу менен кадам ташташы керек деп эсептейм. Бул инструменттердин бири – жалпы товардык биржа рыногу, анын концепциясы биздин бүгүнкү жыйында каралып жатат», – деди ал. Министрлер кабинетинин башчысынын айтымында, товарлардын жалпы биржа рыногун түзүү объективдүү рыноктук бааларды, биринчи кезекте социалдык маанидеги товарларды түзүүгө, товарлар менен гана эмес сооданын көлөмүнүн өсүшүнө оң таасирин тийгизери шексиз.
Министрлер Кабинетинин Төрагасы туруктуу экономикалык өсүштү камсыз кылуунун, сооданы көбөйтүүнүн жана биздин экономикалардын жакындашуусун камсыздоонун негизи кооперативдик байланыштарды өнүктүрүү жана кошумча нарктын региондук чынжырларын калыптандырууга дем берүү болуп кала берет деп эсептейт. Дал ушул максатта Биримдик биргелешкен кызматташуу долбоорлорун каржылоо механизмин түздү.
Анын айтымында, ошол эле учурда Комиссияга каржы уюмдарынан жана бизнес-коомчулуктардан келип түшкөн сунуштар кооперация долбоорлорун тандоо жана ишке ашыруу боюнча жобого өзгөртүүлөрдү киргизүү зарылдыгын көрсөтүүдө. Кыргыз тарап ошондой эле евразиялык интеграцияны өнүктүрүү максатында мүчө-мамлекеттер тарабынан түзүлгөн эл аралык каржы институттарынын кызматташуу долбоорлорун каржылоо механизмине катышууну колдойт жана ошол эле учурда Россия-Кыргыз Өнүктүрүү Фондунун тизмесине өнөр жайдагы кооперация долбоорлоруна финансылык жардам көрсөтүү механизмине катышкан финансылык уюмдарда киргизүү зарыл деп эсептейт.
«Ошондой эле ушул жылдын жыйынтыгы боюнча келип түшкөн долбоорлорду, кайрылууларды жана сунуштарды эске алуу менен механизмдин иштешине алдын ала талдоо жүргүзүүнү жана келечекте каржылоо булактарын кеңейтүү мүмкүнчүлүгүн карап чыгууну сунуштайм», – деди ал.
Акылбек Жапаров өз сөзүнүн алкагында интеграциянын жыйынтыгынын негизги бенефициарлары жарандар экенин баса белгилеп, интеграциянын мындай деңгээлине бизнес жана мүчө мамлекеттердин жарандары Экономикалык биримдиктин биримдигин түшүнүп, терең ишенип, ошого жараша ЕАЭБ өлкөлөрүнүн кайсынысында болбосун өз жарандарына бирдей мамилени талап кылганда жетишилди.
«Жумушчулардын кыймылынын ишке ашкан жогорку деңгээли биздин жарандарга экономикалык интеграциянын натыйжаларын түздөн-түз сезүүгө жана баалоого мүмкүндүк берди. Миграция чөйрөсүн жөнгө салууну катаалдаштырууга багытталган улуттук мыйзам актыларын иштеп чыгуу боюнча баяндамалар өзгөчө көңүл бурууга арзыйт. Мыйзам чыгаруу демилгелери ЕАЭБ жөнүндө келишимдин нормаларына карама-каршы келбеши керек, башкача айтканда, биздин иштеп жаткан жарандарыбызга жана алардын үй-бүлө мүчөлөрүнө тиешелүү болбошу керек дегенден чыгабыз. Мамлекеттик органдар тарабынан демилгеленген документтерде да, коомдук мейкиндикте да ЕАЭБ өлкөлөрүнүн жана ага мүчө болбогон өлкөлөрдүн жарандарынын укуктарын так бөлүп көрсөтүү зарыл. Мен Комиссияны биздин өлкөлөрдүн ыйгарым укуктуу органдары менен бирдикте мындай маселелерде өз ара алгылыктуу жана оптималдуу чечимдерди табууга чакырам. Алдыга кадам таштоо менен жетишилген ийгиликтерди жоготпоо абдан маанилүү, эки кадам артка кете албайсың”,-деди ал.
Министрлер кабинетинин башчысы ошондой эле транспорт комплексин макулдашылып, өнүктүрүү боюнча биргелешкен иштерди жүргүзүү зарылдыгын белгиледи. Ал Комиссияны жана Тараптарды инфраструктураны, анын ичинде эл аралык транспорттук коридорлорду, колдоочу транспорттук хабтарды жана логистикалык борборлорду түзүүнү өнүктүрүү боюнча биргелешкен күч-аракеттерди жумшоого чакырды.
«Ошол эле учурда биздин ички рыноктун иштешинде кээде азык-түлүк коопсуздугуна терс таасирин тийгизген жагдайлар пайда болуп жатканын билдире кетейин. Мисалы, учурда товарлардын айрым түрлөрүнө, анын ичинде социалдык мааниге ээ болгондорго карата темир жол транспортунун кызмат көрсөтүүлөрүнө тарифтерди белгилөө жаатында маселе ачык бойдон калууда. Бул маселени соодадагы тоскоолдуктар призмасы менен гана эмес, макулдашылган транспорт саясатын жүргүзүүнү да караш керек», — деди Акылбек Жапаров.
