Медициналык билим берүүгө мамлекеттик монополия киргизилди
Президент Садыр Жапаров “Медицина чөйрөсүндө адистерди даярдоого мамлекеттик монополияны киргизүү жөнүндө” жарлыкка кол койду.
Мамлекет башчысынын сайтында белгиленгендей, Кыргызстанда билим берүү мамлекеттик саясаттын артыкчылыктуу багыттарынын бири болуп саналат. Айрыкча медицина тармагында кадрларды даярдоо системасын модернизациялоо өзгөчө мааниге ээ, анткени медициналык билим берүүнүн сапаты саламаттык сактоо тутумунун натыйжалуулугуна, калк үчүн медициналык жардамдын жеткиликтүүлүгүнө жана сапатына түздөн-түз таасир этет.
Жарлык медицина жана фармацевтика багытындагы кадрларды даярдоо системасын түп-тамырынан жаңылоого, алардын кайра даярдалышын жана квалификациясын жогорулатууга, саламаттык сактоонун артыкчылыктуу маселелери боюнча илимий изилдөөлөрдү жүргүзүүгө, билим берүү уюмдарынын ресурстарын натыйжалуу пайдаланууга жана алардын материалдык-техникалык базасын чыңдоого багытталган.
Акыркы жылдары билим берүү ишин жүргүзүүгө лицензия алган жеке медициналык окуу жайлардын саны кескин көбөйдү. Бирок алардын көбүндө клиникалык база жетишсиз, окутуучулардын курамы квалификациялык талаптарга жооп бербейт, ал эми окуу процесси негизинен формалдуу диплом берүүгө жана минималдуу практикалык даярдыкка гана багытталган.
Мунун натыйжасында жыл сайын билими жана практикалык көндүмдөрү жетишсиз жүздөгөн адистер чыгарылууда. Бул медициналык билим берүү системасына болгон ишенимди солгундатат жана кыргыз дипломунун эл аралык аброюна зыян алып келүүдө.
Мындай кырдаал медициналык кадрларды даярдоонун системалуу кризисине алып келип, улуттук саламаттык сактоо системасында кадр жетишсиздигин күчөтүүдө жана улуттук коопсуздукка кошумча коркунучтарды жаратууда, анын ичинде чет элдик студенттердин мыйзамсыз миграциясы жана эмгек ишмердүүлүгү бар.
Документте бир катар чаралар белгиленди:
– Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясына (мындан ары – медициналык Академия) өзгөчө укук берүү менен медицина чөйрөсүндө адистерди даярдоого мамлекеттик монополия киргизилет. Академия систематикалык мамлекеттик жогорку окуу жайы катары жогорку медициналык жана фармацевттик билимдүү адистерди даярдоо, кайра даярдоо жана квалификациясын жогорулатуу укугуна ээ болот;
– Жогорку медициналык окуу жайлар үчүн мамлекеттик аккредитация институту киргизилет;
– Медицина жана фармацевтика багыттары боюнча бирдиктүү мамлекеттик билим берүү стандарттары иштелип чыгып, кабыл алынат;
– Билим берүү процесси мамлекеттик медициналык мекемелердеги клиникалык практика менен тыгыз айкалыштырылат;
– Медициналык билим берүүдө ачык-айкындуулук камсыздалып, коррупциялык тобокелдиктер минималдаштырылат;
– Жеке медициналык окуу жайлардын лицензиялык, аккредитациялык жана квалификациялык талаптарга шайкештигин баалоо үчүн мамлекеттик органдардын өкүлдөрүнөн турган мекемелер аралык комиссия түзүлөт.
Министрлер кабинетине иш-чаралар планы тапшырылды:
– 2026-жылдын 1-январына чейин медицина жана фармацевтика адистиктери боюнча бирдиктүү мамлекеттик билим берүү стандарттарын иштеп чыгуу жана бекитүү;
– 2026-жылдын 1-мартына чейин медициналык жогорку окуу жайларды мамлекеттик аккредитациядан өткөрүү тартибин иштеп чыгуу жана бекитүү;
– Саламаттык сактоо министрлигине 2026-жылдын 1-июнуна чейин жеке медициналык жогорку окуу жайларды мамлекеттик аккредитациядан өткөрүү тапшырылды.
Жеке менчик медициналык жогорку окуу жайлар мамлекеттик аккредитациядан өткөнгө чейин билим берүү ишин жүргүзүү укугуна ээ болот.
Аккредитациядан өткөн медициналык жогорку окуу жайлар мындан ары И.К. Ахунбаев атындагы Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясынын филиалдары же түзүмдүк бөлүмдөрү катары кайра түзүлүп, академиянын толук академиялык жана методикалык башкаруусунда ишмердүүлүгүн уланта алышат.
Ал эми мамлекеттик аккредитациядан өтпөй калган жеке окуу жайлар билим берүү ишин жогорку окуу жайына чейинки даярдоо курстарынын же окуу-клиникалык базалардын форматында гана жүргүзө алышат. Бул түзүмдөр да толук бойдон Кыргыз мамлекеттик медициналык академиясынын академиялык жана методикалык башкаруусунда болот.
