КР алгачкы жолу бир учурда мамлекеттик казыналык облигацияларын эки улуттук валютада Кыргызстан менен Россиянын рынокторуна жайгаштырды
2022-жылдын январында Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги менен Газпромбанктын (Россия) ортосунда Меморандумга кол коюлган, анда негизги максаттардын бири мамлекеттик баалуу кагаздарды Россия Федерациясынын каржы рынокторуна жайгаштыруу аркылуу Кыргыз Республикасынын финансылык туруктуулугун чыңдоо боюнча артыкчылыктуу милдеттерди чечүү болгон.
Меморандумдун бул максатына жетүү үчүн «Жол картасы» иштелип чыкты, анда аткарылган иш-аракеттердин ар бир кадамы, анын ичинде улуттук жана чет өлкөлүк валютадагы мамлекеттик баалуу кагаздардын эмиссиясы боюнча Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети тарабынан чечим кабыл алуу зарылчылыгы камтылган.
Жол картасынын алкагында Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигинин, Газпромбанктын, Кыргыз Фондулук Биржасынын (КФБ), Россиянын Улуттук Эсептешүү Депозитарийинин, Москва биржасы жана Кыргыз Республикасынын Борбордук депозитарийинин өкүлдөрүнүн катышуусу менен туруктуу негизде онлайн жолугушуулар өткөрүлдү. Жыйындын жүрүшүндө жүктөлгөн милдеттерди ыкчам чечүүнү камсыздоо үчүн Жол картасын ишке ашыруу маселелери талкууланган.
Россиянын рыногунда облигацияларды жайгаштыруу үчүн маркетинг каналдарынын кеңири спектри колдонулган: радио, телеграмм каналдары. Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги Москвада россиялык инвесторлордун катышуусунда инвесторлордун презентациясын, Cbonds платформасында вебинар өткөрдү. Ошондой эле кыргыз делегациясынын курамында Санкт-Петербург шаарында өткөн Россия облигацияларынын конгрессинде катышты.
Газпромбанк бул иш-чаралардын баарын өткөрүүдө маанилүү роль ойногон жана бул банк Россиянын рыногунда уюштуруучу жана эсептешүү агенти катары да иш алып барган. Мындан тышкары орусиялык инвесторлорду рубль жана сом эмиссиясына тартууга, бардык тараптарды координациялоого жооптуу болгон.
Мындан улам, ички мамлекеттик баалуу кагаздар рыногун туруктуу өнүктүрүү жана эффективдүү иштеши үчүн 2023-жылдын 16-ноябрында Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин токтому менен Кыргыз Республикасынын Финансы министрлигине 1 млрд сом жана 1 млрд рубль суммасында мамлекеттик баалуу кагаздарды жайгаштыруу тапшырылган.
Буйруктун шарттарына ылайык, мамлекеттик карыздын түзүмүндө ички карыздын үлүшүн көбөйтүү боюнча орто мөөнөттүү максатты эске алуу менен мамлекеттик казыналык облигацияларынын эки эмиссиясы – сом жана рубль түрүндөгү – ички финансы рыногуна “Кыргыз Республикасынын укуктарына ылайык” жайгаштырылды. Чыгаруулар бир эле учурда эки платформада жайгаштырылат:
– глобалдуу сертификатты Кыргыз Республикасынын борбордук депозитарийинде сактоо менен КФБда аукциондо баалуу кагаздарды негизги сунуштоо;
– борбордук депозитарий жана улуттук эсептик депозитарий ортосундагы учурдагы байланышы менен россиялык рынокто баалуу кагаздарды кошумча сунуштоо.
Ошентип, 2023-жылдын 22-декабрында Кыргыз Республикасынын сом жана рубль менен номинацияланган мамлекеттик облигацияларын Кыргыз фондулук биржасы жана Москванын биржасынын листинги менен эки траншта дебюттук жайгаштыруу болуп өттү. Өткөрүлгөн аукциондун жыйынтыгы боюнча көлөмү 2 жылдык мөөнөткө чыгарылыштар жайгаштырылды:
– 518,7 млн сом купон ставкасы менен 15,5%;
– 341,9% купондук чен менен 14,5 миллион рубль;
Россиялык инвесторлор тарабынан инвестициялардын суммасы:
– МКО рубль менен – 311 880 000,00 рубль;
– МКО сом менен-182 120 000,00 сом;
Кыргыз инвесторлору тарабынан салынган салымдардын суммасы:
– МКО сом менен – 336 575 000,00 сом;
– МКО рубль менен – 30 000 000,00 сом.
Белгилей кетсек, рублдык транштын жайгаштырууда борбордук банктын негизги чени (1,5%) жаңы деңгээлинен төмөн 16% га болгон.
Ошентип, Россия Банкынын негизги чени 16% га чейин күтүлбөгөн жогорулатууга карабастан, жайгаштыруу түзүмү эки маселелер боюнча эки өлкөнүн салым базасын тартууга мүмкүндүк берди. Мында Россия тараптан 1000ден ашык жеке инвесторлор, ошондой эле институционалдык инвесторлор (көбүнчө банктар) катышканын, кыргыз тараптан банктар, камсыздандыруу жана инвестициялык компаниялар, мамлекеттик эмес пенсиялык фонддор жана башкалар катышканын өзгөчө белгилеп кетүү керек.
Ошентип, Москва биржасында эки листинг менен Кыргыз Республикасынын мамлекеттик облигацияларын жайгаштыруунун жыйынтыгы боюнча төмөнкүдөй натыйжаларга жетишишти:
1) Россия рыногунда биринчи жолу инвесторлорго Кыргыз Республикасынын мыйзамдары боюнча баалуу кагаздардын глобалдык сертификатын россиялык инфраструктурасынан тышкары сактоо менен Кыргыз Республикасынын мамлекеттик казына облигациялары сунуш кылынган;
2) облигациялардын кыймылы менен баалуу кагаздарды жайгаштыруу жана алар боюнча Борбордук депозитарий менен Россиянын Улуттук Эсептешүү Депозитарийинин ортосундагы кредит аралык көпүрө боюнча төлөө механизми биринчи жолу колдонулду;
3) облигациялар учурдагы рыноктук маанилерден төмөн жагымдуу пайыздык чендер боюнча жайгаштырылган (Россиядагы негизги чен 16%, карыз алуучулардын кредиттик рейтинги боюнча салыштырма чендер 16-17% жогору);
4) Кыргыз Республикасынын мамлекеттик казыналык облигацияларынын Москва биржасында листингин камсыз кылуу үчүн ISIN и CFI эл аралык идентификациялык коддору немис WM Datten компаниясынан алынды;
5) облигациялар КМШ өлкөлөрүнүн рынок практикасында биринчи жолу дароо эки валютада (рубль жана сом) жайгаштырылган.
Бул жайгаштыруу Кыргызстандын жана Россиянын улуттук рынокторунда кийинки системалуу үзгүлтүксүз займ алуулар үчүн инфраструктуралык пайдубал түздү жана ЕАЭБ өлкөлөрүнүн каржы секторунда кызматташуусун мындан ары дагы бекемдейт.
Кыргыз Республикасынын Финансы министрлиги жетишкен ийгиликтери менен токтоп калбастан, мамлекеттик баалуу кагаздарды чыгаруу жана жайгаштыруу аркылуу зайымдарды тартуу боюнча иштерди улантат. Ошол эле учурда чогулган каражаттар мамлекеттин экономикасын өнүктүрүүдө стратегиялык мааниге ээ болгон улуттук долбоорлорду ишке ашырууга жумшалат, алар кийинчерээк республиканын финансылык, экономикалык, социалдык жана экологиялык көйгөйлөрүн чечүүгө көмөктөшөт. Анткени, электр энергиясынын жетишсиздигинин шартында кичи ГЭСтерди куруу, айрым региондордо социалдык жүктү азайтуу үчүн курулуш объектилерин каржылоо жана аларды реконструкциялоо, шаарлардын жана райондордун инфраструктурасын жакшыртуу сыяктуу улуттук долбоорлор ийгиликтүү ишке ашырылууда. жалпы эле өлкөдөгү экологиялык абал, өндүрүштө жабдууларды сатып алуу жана модернизациялоо улуттук экономиканы көтөрүүгө жана өлкөнүн калкынын жыргалчылыгын жогорулатууга мүмкүндүк берет.
