БШКнын төрагасы депутаттарды шайлоонун жаңы эрежелерин айтып берди

Кыргызстанда 9-июнда президент кол койгон “Президентти жана Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык мыйзамга өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизүү тууралуу” мыйзам күчүнө кирди.

Борбордук шайлоо комиссиясынын төрагасы Тынчтык Шайназаров маалымат жыйынында Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоонун жаңы тартиби тууралуу айтып берди.

Жаңы мыйзам алдыдагы парламенттик шайлоонун оюн эрежелерин түп тамырынан бери өзгөртүп, депутаттык корпусту түзүүнүн жаңы системасын киргизет. Эми Жогорку Кеңештин депутаттары көп мандаттуу 30 шайлоо округу боюнча — ар бир округдан эң көп добуш алган үч депутат шайланат.

Өлкө боюнча жалпысынан 4 млн 200 миң шайлоочусу бар ар бир район болжол менен 140 миңден шайлоочуну камтыйт. Тынчтык Шайназаров райондорду түзүү административдик чек араларды жана бир райондун ичиндеги шайлоо участкаларынын жалпы жайгашуусун эске алуу менен мүмкүн болушунча бирдиктүу болорун түшүндүрдү.

Жаңы система шайлоочуларга округу көп мандаттуу болгонуна карабастан бир гана талапкерге добуш берүү укугун берет.

“Эсиңиздерде болсо бул мыйзам талкууланып жатканда депутаттардын арасында округ көп мандаттуу болгондон кийин шайлоочуга 3 талапкерге добуш берүү мумкүнчүлүгүн бериш керек дегендер болгон. Бирок, депутаттардын көпчүлүгү бул сунушту жокко чыгарып, бир шайлоочу бир гана талапкерге добуш бере ала турган норманы кабыл алышкан. Бул бир айыл аймактын жашоочусу болгон 3 талапкердин алдын ала сүйлөшүп алуу тобокелдигин болтурбоо үчүн жасалып жатат”, – деди БШКнын төрагасы.

Саясий партиялар ар бир округдан бирден гана талапкерди көрсөтө алат. Бул Борбордук шайлоо комиссиясынын башчысынын айтымында, партия лидерлери талапкерлердин тизмесин мүмкүнчүлүгү бар депутаттардын каржылык салымынын негизинде түзгөн саясий коррупцияны токтотот.

Ошондой эле жаңы система эгер депутат кандайдыр бир себептен Жогорку Кеңештен кетсе, анда жаңы шайлоо өткөрүү практикасын жокко чыгарат.

“Жаңы шайлоо өткөрүүгө болжол менен 15 млн сомго жакын каражат сарпталат. Бул бюджетке келтирилген чыгым болот. Ошондуктан эгер депутат парламенттен кетсе, анын ордуна добуштардын саны боюнча кийинки кезекте турган талапкер келет”, – деди Шайназаров.

Жалпысынан БШКнын төрагасы 2025-жылы Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоону өткөрүүдө олуттуу көйгөйлөр болбойт деген ниетте.

“Азыр эң негизги милдет – жаңы программалык камсыздоону түзүү. Ошондуктан жаңы система, анда баары башкача. Албетте, шайлоо мыйзамдарын бузуу жагынан көйгөйлөр болушу мүмкүн, бирок бул шайлоо комиссияларынын ишине кирбейт”, – деп жыйынтыктады БШК төрагасы.