АКШ элчилиги жергиликтүү өнөктөштөр менен бирге Бурана мунарасын сактоо жана коргоо боюнча долбоорду бүтүрүүдө
2023-жылдын 30-июнунда, АКШнын Кыргыз Республикасындагы элчилиги, тарыхый Бурана мунарасын консервациялоо боюнча долбоордун аяктоо аземин өткөрдү. Аземге Маданият, маалымат, спорт жана жаштар министрлигинин өкүлдөрү жана башка жергиликтүү өнөктөштөр катышты. Долбоор мунаранын бузулган кароол аянтчасынын кыштарын калыбына келтирүүнү, анын жер титирөөгө туруктуулугун сейсмикалык жактан баалоону, консервация тармагындагы кызматкерлердин потенциалын жогорулатууну жана мунаранын тарыхын жана маданий маанисин коомчулукка жайылтууну камтыды. Жергиликтүү бей өкмөт уюм жана Музейдик демилгелер бей өкмөт борбору бул долбоорду АКШ элчилеринин маданий баалуулуктарды сактоо фондунун каржылоосу менен ишке ашырды.
Салтанатта АКШ элчиси Лесли Вигери сүйлөгөн сөзүндө долбоор Америка Кошмо Штаттарынын кыргыз маданиятына жана тарыхына болгон терең урмат-сыйын жана кыргыз өкмөтү менен өнөктөштүккө умтулуусун көрсөткөнүн белгиледи. Иш-чарага Маданият министрлигинин өкүлдөрү, Музейдик демилгелер борборунун директору Чолпон Турдалиева жана долбоор боюнча кеңештерин берген Бүткүл дүйнөлүк эстеликтер фондусунун адиси Стивен Баттл катышты.
Долбоор 2021-жылдын сентябрында башталгандан бери, жергиликтүү жана эл аралык адистер мунаранын кароол аянтчасындагы бузулган кыштарды алмаштырууда жетектеп, мунаранын дубалдарына жааан-чачындын келтирген зыянын азайтышты. Маданият министрлигинин көзөмөл алдында өткөн тендердин жыйынтыгында «Аякс-Теломанит» компаниясы тарыхый жактан так келген реставрациялык кыштарды жасоо жана орнотуу үчүн тандалып алынган. Ошондой эле музей кызматкерлеринин потенциалын жогорулатуу боюнча кеңири тренингдер жана калкка маалымат жеткирүү иштери өткөрүлдү. «Бурана күнү» жана «Бурана лагери» иш-чаралары аркылуу, Музейдик демилгелер борбору элчиликтин англис тили боюнча кичи стипендиалык программасынын жаш бүтүрүүчүлөрү менен кызматташып, Бурана мунарасынын маданий эстелик катары маанисин жайылтуу жана ага көбүрөөк конокторду тартуу үчүн ал жөнүндө эл арасында маалыматтуулукту жогорулатуу иштерин жүргүздү. Мындан тышкары, долбоор жергиликтүү адис тарабынан жүргүзүлгөн мунаранын сейсмикалык туруктуулугун баалоосун жана музейдин аймагы боюнча жаңы видео камераларынын коопсуздук максатында орнотулуусун каржылады.
АКШнын Мамлекеттик департаменти 2001-жылы адамзаттын жалпы маданий мурасын кадырлоо максатында АКШ элчилеринин маданий баалуулуктарды сактоо фондусун түзгөн. Фонд аркылуу АКШнын Мамлекеттик департаменти жыл сайын дүйнө жүзү боюнча уникалдуу маданий мурастарды коргогон долбоорлорду каржылайт. Фонд каржылаган Кыргыз Республикасындагы буга чейинки долбоорлор Өзгөн күмбөздөрүн сактоо, Кыргыз мамлекеттик тарых музейиндеги уникалдуу алтын коллекциясын калыбына келтирүү жана Жалал-Абад облусундагы 11-кылымдагы Шах-Фазил күмбөзүн сактоону камтыйт.
